Tại sao ở Việt Nam
Facebook bị chặn nhưng những web sex không bị chặn? Tại sao giáo dục nước nhà
vẫn đang trì trệ trong khi có những mô hình giáo dục tiến bộ như trường thực
nghiệm Công nghệ Giáo dục của GS. TSKH. Hồ Ngọc Đại? Tại sao ở các nước tiến bộ
thì “chúng” được gọi là “phe đối lập” còn ở nước ta bị gán cho là thành phần
“suy thoái”? Tại sao các thông tin lá cải Sex – Sock – Sến lại tràn ngập trên
các tờ báo mạng, trong khi những tin về như về thay đổi Hiến Pháp thì có đến
40% dân chúng không hay biết đến?
Qua bài viết sau đây,
chúng tôi hy vọng có thể giúp bạn đọc có một cái nhìn về hậu cảnh về những việc
đang được xem là đương nhiên trong xã hội Việt Nam hiện nay do Noam Chomsky,
nhà ngôn ngữ học, triết học, nhà hoạt động chính trị nổi tiếng, xây dựng. Đây
là một danh sách mười chiến lược thao túng đám đông mà ông quan sát được qua
các phương tiện truyền thông:
1 / CHIẾN LƯỢC PHÂN
TÂM
Yếu tố thiết yếu của
việc kiểm soát xã hội, chiến lược chuyển hướng bao gồm chuyển hướng sự chú ý
của công chúng đối với các vấn đề quan trọng và những thay đổi do giới tinh hoa
chính trị và kinh tế quyết định, thông qua việc đưa ra một loạt thông tin tràn
ngập liên tục nhưng ít có ý nghĩa. Chiến lược phân tâm cũng rất quan trọng nhằm
ngăn cản công chúng tiếp cận những kiến thức cần thiết trong các lĩnh vực khoa
học, kinh tế, tâm lý học, sinh học thần kinh, và điều khiển học. “Hãy làm phân
tâm sự chú ý của công chúng khỏi các vấn đề xã hội thiết thực, hấp dẫn họ bằng
những vấn đề không quan trọng thực sự. Tiếp tục làm họ bận rộn, bận rộn, bận
rộn, không có thời gian để suy nghĩ, và trở lại chuồng với các động vật khác. ”
(Trích từ ” Vũ khí im lặng cho cuộc chiến thầm lặng”- “Armes silencieuses pour
guerres tranquilles”)
2/ TẠO RA VẤN ĐỀ VÀ
SAU ĐÓ CUNG CẤP CÁC GIẢI PHÁP
Phương pháp này còn
được gọi là “vấn đề-phản ứng-giải pháp.” Đầu tiên, người ta tạo ra một vấn đề,
một “tình huống” dự định để gây nên phản ứng nhất định đối với công chúng,
khiến công chúng yêu cầu thực thi các biện pháp mà kẻ thao túng muốn công chúng
chấp nhận. Ví dụ: để cho bạo lực đô thị phát triển, hoặc tổ chức các cuộc tấn
công đẫm máu, để công chúng yêu cầu luật về an ninh với giá phải trả là quyền
tự do hạn chế. Hoặc: tạo ra một cuộc khủng hoảng kinh tế mà sự suy giảm các
quyền xã hội và loại bỏ các dịch vụ công được chấp nhận như một “điều ác cần
thiết”.
3 / CHIẾN LƯỢC SUY
GIẢM DẦN
Để chấp nhận một biện
pháp khó chấp nhận, đơn giản là chỉ việc áp dụng nó dần dần trong khoảng thời
gian 10 năm. Đó là cách mà theo cách này các điều kiện kinh tế xã hội mới hoàn
toàn (theo chủ nghĩa tân tự do) đã được áp đặt trong những năm 1980-1990. Thất
nghiệp tràn lan, bấp bênh, tính linh hoạt, phi địa phương hóa, tiền lương không
còn có thể đảm bảo một thu nhập xứng đáng, nhiều thay đổi như vậy có thể đã
mang lại một cuộc cách mạng nếu như được áp dụng đột ngột.
4 / CHIẾN LƯỢC TRÌ
HOÃN
Một cách khác để
những quyết định không được lòng dân được chấp nhận là trình bày nó như là một
“đau đớn nhưng cần thiết”, đạt được sự chấp nhận của công chúng trong hiện tại
cho việc áp dụng trong tương lai. Luôn luôn là dễ dàng hơn nếu chấp nhận sự hy sinh
trong tương lai thay vì ngay lập tức. Trước tiên, bởi vì những hiệu quả này
không xảy ra ngay lập tức. Thứ hai, bởi vì công chúng vẫn có xu hướng mong đợi
một cách ngây thơ rằng “tất cả mọi thứ sẽ tốt hơn vào ngày mai” và rằng sự hy
sinh cần thiết có thể tránh được. Cuối cùng, nó cho phép công chúng có thời
gian làm quen với ý tưởng về sự thay đổi và chấp nhận nó miễn cưỡng khi thời
điểm đến. Vdu: một đạo luật đánh thuế hay thu phí sẽ không áp dụng bây giờ mà
áp dụng sau đó từ 6 tháng đến 1 năm.
5 / NÓI VỚI CÔNG
CHÚNG NHƯ NÓI VỚI TRẺ EM CÒN ÍT TUỔI
Hầu hết các quảng cáo
nhằm vào công chúng sử dụng một diễn ngôn, lý luận, nhân vật ,và phong cách
“trẻ con hóa” (infantilizing) , như thể người xem là một đứa trẻ nhỏ tuổi hoặc
tâm thần khuyết tật. Chúng ta càng tìm cách đánh lừa người xem thì càng sử dụng
một phong cách “trẻ con hóa” . Tại sao? “Nếu người ta nói với một người như nói
với một đứa trẻ 12 tuổi, thì do ám thị, người này với một xác xuất lớn sẽ trả
lời hoặc phản ứng đang lập luận của một đứa trẻ 12 tuổi. ” (Trích từ ” Vũ khí
im lặng cho cuộc chiến thầm lặng”- “Armes silencieuses pour guerres
tranquilles”)
6/ KÊU GỌI TÌNH CẢM
HƠN LÀ LÝ TRÍ
Kêu gọi tình cảm là
một kỹ thuật cổ điển khiến người ta bỏ qua các phân tích lý tính hay các lý
luận phê bình. Ngoài ra, việc sử dụng ngôn ngữ cảm xúc mở cánh cửa cho vô thức
để đưa vào các ý tưởng, ham muốn, sợ hãi, xung động, hoặc hành vi …
7 / DUY TRÌ CÔNG
CHÚNG TRONG TÌNH TRẠNG NGU ĐỘN
Làm sao để công chúng
không có khả năng hiểu biết về kỹ thuật và các phương pháp được sử dụng để kiểm
soát và nô lệ họ. “Chất lượng giáo dục cho các tầng lớp thấp kém hơn phải là
kém nhất, do đó hố sâu ngăn cách dốt nát cách biệt giữa tầng lớp thấp với tầng
lớp thượng lưu luôn tồn tại và mãi khó hiểu đối với tầng lớp thấp hơn.”(Trích
từ ” Vũ khí im lặng cho cuộc chiến thầm lặng”- “Armes silencieuses pour guerres
tranquilles”)
8/ KHUYẾN KHÍCH CÔNG
CHÚNG THỎA MÃN TRONG TRẠNG THÁI TỒI TỆ
Khuyến khích công
chúng cảm thấy “thú vị” (cool) đối với những thứ tồi tệ, tầm thường, vô học
9 / THAY THẾ SỰ PHẢN
KHÁNG BẰNG CẢM GIÁC TỘI LỖI
Làm các cá nhân tin
rằng duy nhất mình chịu trách nhiệm cho sự bất hạnh của mình, vì thiếu thông
minh, khả năng, hay nỗ lực. Vì vậy, thay vì nổi loạn chống lại hệ thống kinh
tế, cá nhân tự phá giá và cảm thấy tội lỗi, tạo ra trầm cảm, điều này gây nến
tình trạng suy sụp mà một hiệu quả là sự ức chế hành động. Và không có hành
động, không có phản kháng! …
10 / BIẾT TỪNG CÁ
NHÂN TỐT HƠN SO VỚI HỌ BIẾT MÌNH
Trong 50 năm qua,
những tiến bộ nhanh chóng trong khoa học đã tạo ra một hố ngăn cách ngày càng
tăng giữa kiến thức công chúng và kiến thức do tầng lớp tinh hoa cầm quyền nắm
giữ và sở hữu. Nhờ vào tiến bộ cách ngành sinh học, sinh học thần kinh và tâm lý
học ứng dụng, “hệ thống” đã đạt được kiến thức tiên tiến về con người, cả về
thể chất và tâm lý. Hệ thống đã hiểu một các nhân bình thường hơn là họ hiểu
bản thân mình. Điều này có nghĩa rằng trong nhiều trường hợp, hệ thống có quyền
kiểm soát và nhiều quyền lực với cá nhân hơn so với cá nhân đối với chính họ.
_____________________________
Tác giả: Noam Chomsky
Dịch giả: Đào Trung
Thành
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét