Những ngày qua, cái tên
Trung Quốc đã gần như thu hút mọi sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Người ta nói
về sức mạnh của Trung Quốc, dự đoán khi nào Trung Quốc sẽ vượt Mỹ để trở thành
nền kinh tế lớn nhất thế giới… Nhưng người ta đã không để ý rằng, những dấu
hiệu “diệt vong” đang xuất hiện lại khá nhiều ở Trung Quốc.
Không thể phủ nhận sự
trỗi dậy quá mạnh mẽ của Trung Quốc trong những năm qua đã khiến không ít quốc
gia phải lo ngại và thậm chí là gióng lên những hồi chuông báo động ở những
cường quốc mạnh nhất thế giới.
Tại Diễn đàn An ninh quốc tế vừa diễn ra hồi
tuần trước tại Halifax (Canada), cái tên Trung Quốc đã trở thành tâm điểm của
mọi cuộc thảo luận. Ở đó, các đại biểu đặt câu hỏi liệu ông Obama có bị hút
theo vị tân lãnh đạo Tập Cận Bình của Trung Quốc hay không? Liệu nước Mỹ sẽ làm
gì với những cuộc tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc với Nhật Bản hay ASEAN?
Liệu Tokyo và New Delhi có bỏ Washington để chạy về phía Bắc Kinh hay không?…
Từng đó câu hỏi đã cho thấy sức ảnh hưởng của Trung Quốc giờ đây đã lớn đến thế
nào.
Nhưng cũng có nhiều
chuyên gia đã chỉ ra rằng, thực tế những dấu hiệu diệt vong giống như những gì
đã có ở Liên bang Xô viết trước kia giờ đây đang xuất hiện trở lại khá nhiều ở
Trung Quốc và rất có thể Trung Quốc sẽ sụp đổ trước khi kịp vượt qua Mỹ để trở
thành nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Các chuyên gia này cũng
chỉ ra rằng, cách đây 2 thập kỷ, cả chính phủ Mỹ và CIA đã khá bối rối khi bất
ngờ nhận ra rằng đối trọng của mình đã sụp đổ quá nhanh chóng đến như vậy và
giờ đây, đã đến lúc nước Mỹ cần phải lắng nghe lời kêu gọi: “Hãy chuẩn bị cho
ngày Trung Quốc sụp đổ”.
Nhưng những dấu hiệu đó
là gì? Các chuyên gia đã chỉ ra ít nhất 5 yếu tố cho thấy lịch sử đang chuẩn bị
lặp lại.
1. Hàng ngũ lãnh đạo bị
chia rẽ và bê bối
Trong năm 2012, vụ bê
bối của chính trị gia thuộc nhóm “ngôi sao đang lên” Bạc Hy Lai đã trở thành
vết nhơ lớn nhất trong vòng 40 năm qua của chính trường Trung Quốc. Nhưng theo
bình luận của tờ The Diplomat (Nhà Ngoại giao) vụ bê bối này cũng cho thấy
những cuộc đấu tranh giành quyền lực tại Trung Nam Hải đang diễn ra gay gắt và
vấn nạn tham nhũng đã “leo cao, chui sâu” đến mức nào trong bộ máy lãnh đạo cấp
cao của Trung Quốc.
Đại hội 18 của Đảng cộng
sản vừa kết thúc nên những cú sóng dồn mới chỉ đang ở mức độ bắt đầu đối với
ông Tập Cận Bình và 7 Ủy viên thường vụ Bộ Chính trị. Không ai dám chắc, một vụ
scandal tương tự vụ Bạc Hy Lai sẽ không xảy ra trong nhiệm kỳ của ông Tập và
nếu có, nó sẽ khiến cho sự chia rẽ và rạn nứt trong nội bộ ban lãnh đạo Trung
Quốc trở nên sâu sắc hơn nữa đồng thời sẽ gây ra những sự bất mãn dẫn đến bất
ổn nghiêm trọng trong xã hội Trung Quốc.
Trong thời gian vừa qua,
các nhà phân tích còn nhắc đến vấn đề “phe quân đội” cũng đang trỗi dậy ngày
một mạnh mẽ và “nếu ông Tập không vững tay lái, rất có thể con dao sắc này sẽ
khiến ông đứt tay”, The Diplomat nói.
2. Tăng trưởng kinh tế
chậm lại
Trong suốt 2 thập kỷ
qua, Trung Quốc đã trở thành hình mẫu về phát triển kinh tế cho cả thế giới.
Sau gần 30 năm liên tục tăng trưởng với tốc độ trên 10%, bước sang năm 2012,
kinh tế Trung Quốc đã giảm tốc khá nhanh. Quý trước, tăng trưởng kinh tế của
nước này chỉ đạt 7,4% do kinh tế Mỹ và châu Âu khủng hoảng. Sự “thất tốc” đột
ngột này đã trở thành một đòn giáng mạnh vào toàn bộ lực lượng lao động Trung
Quốc và đã bắt đầu phát sinh những bất ổn, đặc biệt là sự giận dữ của hàng
triệu người dân ở nông thôn hay công nhân trong các nhà máy khi phải nhìn thấy
thu nhập của mình giảm nhanh chóng.
Chỉ tính riêng trong năm
2010, nền kinh tế yếu đã khiến Trung Quốc phải gánh chịu khoảng 180.000 cuộc
đình công, biểu tình hay thậm chí là bạo loạn và điều này đã trở thành gánh
nặng khó chịu cho toàn xã hội cũng như hệ thống chính trị Trung Quốc.
Kinh tế khó khăn khiến
làn sóng di cư trong nước và sang cả các nước châu Á khác tăng mạnh. Những cuộc
đụng độ nảy lửa giữa người bản xứ và dân di cư cũng bùng nổ thường xuyên hơn,
đặc biệt là tại các thành phố lớn.
Chưa hết, Trung Quốc còn
đang phải đối mặt với vấn đề nợ của các chính quyền địa phương cũng như bong
bóng bất động sản đang ngày một phình to ở những đô thị lớn. Chỉ cần 1 trong 2
quả bong bóng này phát nổ, những hệ lụy kinh tế đối với cả nước trở nên vô cùng
khó lường.
Cuối cùng, tác động của
chính sách một con kéo dài đã đẩy Trung Quốc vào một vấn đề rất khó giải quyết:
lực lượng lao động ngày một mỏng đi khiến các kế hoạch phát triển kinh tế trong
tương lai trở nên ít khả thi hơn rất nhiều.
3. Những vụ tranh chấp
chủ quyền không lối thoát
Trong gần một thập kỷ,
chính sách “ngoại giao nụ cười” đã giúp Trung Quốc có được khá nhiều bạn bè
cũng như thiện cảm của thế giới. Đã có lúc người ta coi Bắc Kinh là đối tác dễ
chịu và sáng tạo hơn tất cả các quốc gia khác, kể cả Mỹ và Nhật Bản. Cùng với
đó, các dự án viện trợ hào phóng cũng giúp cho Trung Quốc gây dựng được sự hiện
diện ở khắp thế giới. Nhưng tất cả những thành tựu này đang có nguy cơ tan
thành mây khói bởi tuyên bố đòi chủ quyền tại các vùng biển Hoa Đông với Nhật
Bản và Biển Đông với các nước ASEAN. Để lấy chỗ dựa, Trung Quốc buộc phải kích
động chủ nghĩa dân tộc trong nội bộ nước mình nhưng có điều đó là con dao 2
lưỡi vì chính quyền sẽ không thể kiểm soát được ngọn lửa này. Kết quả là các
nước nhỏ hơn sẽ liên kết với nhau để đối phó với Trung Quốc. Châu Á – Thái Bình
Dương trở nên bất ổn sẽ tác động ngược trở lại nền kinh tế Trung Quốc, gây ra
những khó khăn mới đồng thời trong con mắt cộng đồng quốc tế, Trung Quốc trở
thành kẻ hiếu chiến, xấu xa và sẽ bị cô lập dần dần.
4. Những thảm họa môi
trường đang chực chờ
Đã đến lúc Trung Quốc
phải trả giá đắt cho việc chỉ chú tâm phát triển kinh tế mà bỏ qua yếu tố môi
trường. Trong những năm gần đây, các nguồn nước có thể uống được đã giảm đi
nhanh chóng, hạn hán tại các vùng Tây Bắc trở thành vấn nạn thường xuyên hơn do
lượng mưa ngày một giảm trong khi nhiệt độ lại cứ tăng đều đều. Tại các thành
phố lớn của Trung Quốc, tình trạng ô nhiễm không khí đã ở mức báo động cực kỳ
nguy hiểm đồng thời tình trạng mất an toàn thực phẩm cũng tiếp diễn với chiều
hướng ngày một xấu hơn.
Để giải quyết vấn nạn
môi trường, các nhà lãnh đạo Trung Quốc chỉ còn một cách duy nhất: Hy sinh tăng
trưởng kinh tế để đầu tư vào cải tạo môi trường. Nhưng cũng chính từ đây, các
bất ổn xã hội sẽ được dịp bùng phát mạnh hơn nữa.
5. Không có ý tưởng mới
Có lẽ một trong những
mối lo ngại lớn nhất của ông Tập Cận Bình và 6 thành viên khác trong Thường vụ
Bộ Chính trị Trung Quốc là họ không có một ý tưởng thực sự “hay ho” nào để thúc
đẩy cải cách. Thực tế, những cá nhân có ý tưởng và tài năng để cải cách ở Trung
Quốc không thiếu nhưng có điều ban lãnh đạo đảng cộng sản Trung Quốc sẽ không
thể mạo hiểm hy sinh những chức vụ quan trọng hàng đầu để trao nó vào tay những
cá nhân này. Trong lúc này, ông Tập lại phải đối mặt với sức ép từ giới thượng
lưu, nhà giàu đòi hỏi chính phủ phải có những biện pháp để bảo đảm quyền lợi
cho họ còn những tầng lớp còn lại thì giận dữ với nạn tham nhũng và tình trạng
mức sống suy giảm nghiêm trọng. Đến một lúc nào đó, những sức ép này lớn dần và
buộc ban lãnh đạo cấp cao quốc gia phải vội vã tiến hành cải tổ. Kịch bản này
có vẻ như khá giống với những gì ông Mikhail Gorbachev đã làm ở Liên Xô 25 năm
trước.
Dưới thời của mình, ông
Hồ Cẩm Đào đã cố tình giảm nhẹ vai trò của kinh tế tư nhân và chú trọng vào các
doanh nghiệp nhà nước nhưng đến nay, các tập đoàn kinh tế nhà nước cũng đã hết
thời. Dưới thời của mình, liệu ông Tập sẽ làm gì để tiếp tục duy trì tăng
trưởng kinh tế đồng thời xoa dịu sự bất mãn của người dân trong bối cảnh các
chính quyền địa phương lãnh đạo ngày càng yếu kém?
Câu hỏi đặt ra là: Đâu
là tầm nhìn cho Trung Quốc trong vòng 10 hay 25 năm tới?
Các chuyên gia tại
Halifax kết luận: Dù đây mới chỉ là những dấu hiệu nhưng diễn biến của nó trong
khoảng 10 năm tới vẫn còn khá phức tạp và điều quan trọng là hiện nay, khi các
nền kinh tế đã giao thoa với nhau khá sâu sắc, chắc chắn Mỹ và phương Tây cũng
sẽ không thể yên ổn nếu Trung Quốc sụp đổ và nhiệm vụ của họ là phải theo dõi
rất kỹ những tín hiệu này đồng thời có bước chuẩn bị “thoát thân” cho chính
mình.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét